Początki Warsztatów Naprawczych GKW w Rozbarku (dzielnica Bytomia) sięgają końca XIX wieku. Wtedy to w roku 1882 powstał pierwszy zakład naprawczy, który dziś już nie istnieje.
Rozwój kolei wąskotorowej następował w szybkim tempie, co wymusiło na ówczesnym dzierżawcy Rudolfie Pringsheimie poczynienie konkretnych inwestycji w nowy kompleks, który sprostałby rosnącemu zapotrzebowaniu na obsługę techniczną posiadanego taboru.
Budowę rozpoczęto w 1898 roku. Nowy kompleks składał się m.in. z przestronnej hali na 25 wagonów, kotłowni, dwóch kuźni z 14 piecami kowalskimi, odlewni oraz tokarni. W reprezentacyjnym budynku biurowym mieściła się administracja oraz zarząd spółki należącej do Rudolfa Pringsheim’a.
Pracę w warsztatach znalazło 150 pracowników. W
kompleksie wykonywano bieżące naprawy wagonów oraz naprawy główne
lokomotyw parowych, co było niezwykłym osiągnięciem jak na lokalne
warunki i wymagało zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry.
W 1912 roku zakład rozbudowano i poddano
modernizacji. U szczytu świetności GKW obsługujące je warsztaty przy
Brzezińskiej były najnowocześniejsze i największe w Europie.
Wydarzenia polityczne z 1922 roku spowodowały, że
część sieci GKW znalazła się na terenach Polski a same warsztaty na
terenie Niemiec. W związku z tym zakład stanął przed problemem
niedostatku taboru do napraw. W tej sytuacji, aby nie dopuścić do
masowych zwolnień pracowników, podejmowano prace zastępcze dla kolei
normalnotorowych - remontowano m.in. wózki peronowe i produkowano kozły
oporowe.
Po roku 1939 dochodzi do scalenia sieci GKW pod
zarządem Dyrekcji w Opolu, czego wynikiem jest wzrost eksploatacji
taboru wąskotorowego. Na okres ten przypada również znaczna rozbudowa
zakładu. Powstają garaże dla samochodów, pomieszczenia dla straży
pożarnej czy schron.
Po wojnie warsztaty przechodzą pod zarząd
Kierownictwa Wąskotorowych Kolei w Katowicach. Działalność zakładów
zostaje przywrócona we wrześniu 1945 roku.
Rekordowe polskie obiekty
Lata 60-te to trudny okres dla zatrudniających 450
pracowników zakładów. Z powodu regresu Górnośląskich Kolei Wąskotorowych
warsztaty zaczynają podupadać. Przyczyn było kilka, ale jako kluczową
wymienia się brak inwestycji DOKP w sieć GKW.
Ostatnia naprawa parowozu w warsztatach odbyła się w
1974 roku. Z końcem lat 80-tych liczba pracowników spadła do 104 osób. W
październiku 2001 roku zakończono eksploatację wszystkich kolei
wąskotorowych. Rok później majątek kolei wąskotorowej został przejęty
przez Urząd Miasta Bytom, a zarządzanie nim powierzono Stowarzyszeniu
Miłośników Kolei.
Obecnie dawne Warsztaty Naprawcze GKW pozostają
puste, a w ich wnętrzach kontrolę przejmuje powoli natura. Obiekt jest
źródłem wielu inspiracji dla artystów - filmowców, fotografów i nie
tylko. To właśnie na terenie warsztatów powstawał jeden z klipów znanego
słowackiego rapera Rytmusa (Rytmus - Krstny Otec) realizowany przez 9Liter Filmy.
Tekst: http://poznajpolske.onet.pl/slaskie/opuszczone-warsztaty-naprawcze-gornoslaskich-kolei-waskotorowych-w-bytomiu/6349lx